Wycieczka do Warszawy – śladami Szarych Szeregów

Rok 2018 to nie tylko setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. To również 75. rocznica akcji pod Arsenałem, o której wie każdy, kto przeczytał powieść Aleksandra Kamińskiego „Kamienie na szaniec”. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w wyniku tego działania uwolniono podharcmistrza Jana Bytnara „Rudego” oraz 20 innych więźniów przewożonych po przesłuchaniach z siedziby Gestapo w alei Szucha 25 do więzienia na Pawiaku . Operacją dowodził Stanisław Broniewski „Orsza”.

Dnia 2 maja 2018 roku, aby uczcić obie rocznice, poszerzyć swoje wiadomości oraz zdobyć nowe doświadczenia,  grupa 40 uczniów z klas IIb, IIc i IIIc wyruszyła na wycieczkę do Warszawy pod opieką:  Beaty Leśniewskiej (kierownik wycieczki), Doroty Stępień i – piszącego te słowa – Zbigniewa Tomczyka.

Swoją patriotyczną przygodę ze stolicą rozpoczęli w Łazienkach Królewskich. Tutaj przede wszystkim zwrócili uwagę na Pałac Myślewicki oraz letnią rezydencje króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, czyli klasycystyczny Pałac na Wyspie, w którym odbywały się słynne obiady czwartkowe oraz ogrody pałacowe.

Kolejnym punktem wycieczki pod kierunkiem profesjonalnej pani przewodnik była wizyta w Liceum im. Stefana Batorego.  Miejsce to, czyli przedwojenne męskie Państwowe Gimnazjum im. Stefana Batorego,  splotło losy trójki harcerzy: Jana Bytnara „Rudego”, Tadeusza Zawadzkiego „Zośki” i Macieja Dawidowskiego „Alka”. Wszyscy uczyli się w jednej klasie o profilu matematyczno – fizycznym i należeli do 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego zwanej od koloru chust „Pomarańczarnią” .

Wędrując dalej śladami bohaterów lektury, uczniowie z opiekunami dotarli do budynków Ministerstwa Edukacji Narodowej. W tym gmachu przy Alei Szucha w czasie II wojny światowej znajdowała się siedziba Gestapo oraz  więzienie, w którym był przetrzymywany i katowany  Jan Bytnar „Rudy”. Oprócz poznania historii tego miejsca, gimnazjaliści obejrzeli plenerową wystawę „Ojcowie niepodległości” przygotowaną przez MEN i Instytut Pamięci Narodowej.

Jedną z osób, którym zawdzięczamy niepodległość, jest marszałek Józef Piłsudski. Uczniowie obejrzeli jego pomnik znajdujący się przed Belwederem oraz utrwalili w pamięci wygląd prezydenckiej rezydencji.

Po chwili relaksu przed pomnikiem Fryderyka Chopina i wysłuchaniu utworów z multimedialnej ławeczki gimnazjaliści wyruszyli na plac marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie o godz. 12.00 obejrzeli zmianę warty honorowej przy Grobie Nieznanego Żołnierza, a także uczcili pamięć ofiar katastrofy smoleńskiej przed nowo ustawionym pomnikiem poświęconym tymże ofiarom.   

Kolejnym przystankiem patriotycznej wycieczki był budynek dawnego Arsenału, obecnie siedziba Państwowego Muzeum Archeologicznego. W tym miejscu znajduje się pomnik, który upamiętnia akcje pod Arsenałem z 26 marca 1943 roku.

Następnym miejscem pamięci narodowej odwiedzonym przez uczniów jastrzębskiej szkoły było Muzeum Więzienia Pawiak, w którym znajdują się wstrząsające pamiątki po przetrzymywanych tutaj i mordowanych przez Niemców więźniach. Niezwykle emocjonalne chwile przeżyli uczniowie podczas wysłuchiwania nagrań oryginalnych grypsów więziennych  oraz podczas oglądania kartotek tematycznych i osobowych dotyczących całego okresu funkcjonowania więzienia.  Ponury obraz wojennej rzeczywistości, którą ludzie zgotowali ludziom, dopełniały więzienne cele, cele śmierci, narzędzia tortur  oraz bardzo osobiste pamiątki więźniów.

Ważnym miejscem dla Polaków jest też Cmentarz Wojskowy na Powązkach. Gimnazjaliści wraz z opiekunami odwiedzili groby Aleksandra Kamińskiego oraz trzech bohaterów  jego książki „Kamienie na szaniec” – „Alka”, „Rudego” i „Zośki”. Chwile zadumy towarzyszyły uczniom także w czasie dalszego spaceru aleją zasłużonych oraz przy pomniku ofiar katastrofy smoleńskiej i przy tzw. kwaterze na Łączce, czyli miejscu pochówku przy murze cmentarnym pomordowanych przez komunistyczne służby bezpieczeństwa   w latach 19451956. W tym miejscu znajdują się symboliczne groby m.in. generała brygady Augusta Emila Fieldorfa „Nila” – organizatora
i dowódcy Kedywu Armii Krajowej, zastępcy Komendanta Głównego AK oraz rotmistrza Witolda Pileckiego.

Ostatnim punktem programu była wizyta w Muzeum Powstania Warszawskiego.  To miejsce  upamiętniające  tragiczne wydarzenia  z  1944 roku oddziałuje obrazem, światłem i dźwiękiem. Aranżacja wnętrza i wykorzystanie efektów multimedialnych przybliżyły gimnazjalistom powstańczą rzeczywistość. Mogli oni zobaczyć różne rodzaje broni, wykorzystywanej podczas walk w okupowanej Warszawie,  prawdziwy bruk uliczny, powstańcze pamiątki oraz odtworzone ruiny. Mogli przejść się zrekonstruowanymi kanałami warszawskimi  oraz podziwiać  potężny samolot liberator – taki sam, z jakiego alianccy lotnicy dokonywali zrzutów dla walczących powstańców. 

Uczniowie, mimo że zmęczeni napiętym harmonogramem turystycznym, wracali do domów pełni zadumy
i zadowoleni z żywej lekcji historii, która z pewnością na długo pozostanie w ich pamięci.